Twee minuten stilte op halflege Dam bij Nationale Herdenking

Bij de Nationale Herdenking op de Dam waren dit jaar zo'n 4400 mensen aanwezig. Vanwege een reeks veiligheidsmaatregelen, en vermoedelijk ook het druilerige weer, was ongeveer een kwart van het gebruikelijke aantal bezoekers present bij de dodenherdenking.

Ondanks zorgen vooraf over mogelijke verstoringen, was het om 20.00 uur twee minuten stil:

Er werd stilgestaan bij de miljoenen slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar ook bij het leed veroorzaakt door latere oorlogen. Burgemeester Halsema riep in haar toespraak op om de erfenis van de vrede te beschermen. "Door altijd op te staan tegen antisemitisme, tegen elke vorm van haat en discriminatie. Door onze grondrechten te koesteren, net als de vrije pers en onze democratie."

Haar woorden leken te verwijzen naar polarisatie in de samenleving. In de nasleep van de oorlog in Gaza is het aantal meldingen van geweld of bedreigingen gericht tegen Joden fors gegroeid. Er was ook consternatie bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam vorige maand. Er was aangifte gedaan wegens geroep van antisemitische leuzen, maar het OM heeft daar geen bewijs voor gevonden.

Aanmelden en fouilleren

Vanwege deze spanningen had de burgemeester samen met de politie besloten tot maatregelen. Er was minder publiek welkom op de Dam en bezoekers werden gefouilleerd. Mensen moesten zich vooraf online aanmelden om aanwezig te zijn.

Het is onduidelijk in hoeverre deze maatregelen tot de lage opkomst hebben geleid. "Ik heb niets gehoord over een mogelijke boycot", zegt een woordvoerder van Comité 4 en 5 mei. Er waren 10.000 aanmeldingen gedaan, het maximale aantal.

"Gisteren hebben we nog een oproep gedaan: als je niet komt, annuleer dan je reservering. Dat hebben mensen ook gedaan en toen werden die reserveringen al snel weer door anderen ingenomen." Dat toont volgens de woordvoerder aan dat er weldegelijk animo was. "Ik heb geen andere verklaring dan het weer dat er veel mensen niet zijn gekomen."

'QR-codes niet massaal doorverkocht'

Het Parool meldde dat een aantal aanmeldingen online via Martkplaats te koop is geweest. De politie kon desgevraagd niet zeggen of, en zo ja hoeveel mensen met een verkochte QR-code kwamen opdagen. "Vandaag zijn niet allerlei kaartjes gezien die zijn doorverkocht", zegt de woordvoerder van Comité 4 en 5 mei.

Bekijk hier een deel van Halsema's toespraak:

Burgemeester Halsema riep in haar speech aanwezigen op tot mededogen en begrip voor elkaar. "Oorlog maakt wonden die nooit helen. Oude angst kan zomaar opvlammen. Bij het plotselinge geluid van een sirene. Als er gescholden wordt of er agressie is in onze straten. Als beelden van gruwelijk oorlogsgeweld onze huiskamers, onze harten binnendringen."

In aanloop naar de Nationale Herdenking hadden meer dan tweehonderd moskeeën nog een oproep gedaan aan burgemeester Halsema om het geweld in Gaza te benoemen in haar toespraak. Mede omdat Halsema in 2022 in haar speech op de Dam aandacht had besteed aan de oorlog in Oekraïne.

Halsema liet voor de dodenherdenking van vandaag echter al weten dat de oorlog tussen Israël en Gaza niet aan de orde zou komen in haar toespraak vanwege haar verbindende rol als burgemeester.

Arrestaties

Tijdens de herdenking werd één arrestatie verricht. Bij aanvang van het stiltemoment probeerde de man een spandoek in beeld te brengen, maar hij werd door agenten opgepakt. "Het heeft de stilte niet verstoord", zegt een woordvoerder van de politie.

Eerder op de dag werd in Amsterdam een 41-jarige man aangehouden die opruiende berichten had geplaatst op sociale media. De Belgisch-Libanese activist Dyab Abou Jahjah zegt dat het gaat om rapper Appa, oftewel Rachid El Ghazaoui. De rapper zou online hebben opgeroepen om de herdenking te verstoren om de aandacht te vestigen op het leed van de Palestijnen in Gaza.